توصیههای ائمه(علیه السلام) درباره اعمال آخرین جمعه ماه شعبان
توصیههای ائمه(علیه السلام) درباره اعمال آخرین جمعه ماه شعبان
روزهای آخر شعبان است و عدهای از توفیقات این ماه معظم بازماندهاند، امام رضا(علیه السلام) برای این دسته از افراد راهکاری را ارائه میدهند که در این لحظات آخر ماه رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) رهتوشهای از ماه شعبان برای ماه رمضان برچینند.
در حالی روزهای آخر ماه شعبان را با حسرت سپری میکنیم که چشم امید به روزهای ماه مهمانی خدا دوخته ایم، شاید بسیاری از افراد نتوانسته باشند که آن گونه که شاید و باید از ماه شعبان توشه ای برای دنیا و آخرت خود اندوخته باشند، اما ائمه معصومین (علیهم السلام) برای این افراد راهکاری را ارائه دادند که شاید به نحوی جبران فرصت از دست رفته باشد، در زیر به برخی از توصیههای ائمه هدی میپردازیم:
دعاى شب آخر شعبان و شب اول رمضان/ اعمال جمعه آخر ماه شعبان
ابوالصلت هروى روایت کرده است که در جمعه آخر ماه شعبان به خدمت حضرت امام رضا (علیه السلام) رفتم؛ حضرت فرمود: اى ابوالصلت، اکثَر ماه شعبان رفت و این جمعه آخر آن است، پس تدارک و تلافى کن در آن چه از این ماه مانده است، تقصیرهایى را که در ایّام گذشته این ماه کرده اى و بر تو باد که رو آورى بر آنچه نافع است براى تو و دعا و استغفار بسیار کن و تلاوت قرآن مجید بسیار کن و به سوى خدا از گناهان خود توبه کن تا آن که چون ماه مبارک در آید، خود را برای خدا خالص گردانیده باشى و در گردن خود امانت مگذار و حق کسى را مگر آنکه ادا کنى و در دل خود کینه کسى را مگذار مگر آنکه بیرون کنى و گناهى را که انجام می دادی مگذار، مگر آن که ترک کنى و از خدا بترس و توکّل بر خدا در پنهان و آشکار امور خود کن و هر که بر خدا توکّل کند، خدا او را بس است و در بقیّه این ماه این دعا را بسیار بخوان: «اَللّهُمَّ اِنْ لَمْ تَکُنْ غَفَرْتَ لَنا فیما مَضى مِنْ شَعْبانَ فَاغْفِرْ لَنا فیما بَقِىَ مِنْهُ»، «خدایا اگر در آن قسمت از ماه شعبان که گذشته ما را نیامرزیدهاى در آن قسمت که از این ماه مانده بیامرزمان»، به درستى که حقّ تعالى در این ماه بندهاى بسیار از آتش جهنّم براى حرمت ماه مبارک رمضان آزاد مىگرداند».
شیخ طوسی از حارث بن مُغَیْرَه نَضْرى روایت کرده که حضرت صادق(علیه السلام) در شب آخر شعبان و شب اوّل ماه رمضان این دعا را میخواندند: «اَللّهُمَّ اِنَّ هذَا الشَّهْرَ الْمُبارَکَ الَّذى اُنْزِلَ فیهِ الْقُرآنُ وَ جُعِلَ هُدىً لِلنّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقانِ قَدْ حَضَرَ فَسَلِّمْنا فیهِ وَ سَلِّمْهُ لَنا وَ تَسَلَّمْهُ مِنّا فى یُسْرٍ مِنْکَ وَ عافِیَهٍ یا مَنْ اَخَذَ الْقَلیلَ وَ شَکَرَ الْکَثیرَ اِقْبَلْ مِنِّى الْیَسیرَ اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ اَنْ تَجْعَلَ لى اِلى کُلِّ خَیْرٍ سَبیلاً وَ مِنْ کُلِّ ما لا تُحِبُّ مانِعاً یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ یا مَنْ عَفا عَنّى وَ عَمّا خَلَوْتُ بِهِ مِنَ السَّیِّئاتِ یا مَنْ لَمْ یُؤاخِذْنى بِارْتِکابِ الْمَعاصى عَفْوَکَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ یاکَریمُ اِلهى وَ عَظْتَنى فَلَمْ اَتَّعِظْ وَ زَجَرْتَنى عَنْ مَحارِمِکَ فلَمْ اَنْزَجِرْ فَما عُذْرى فَاعْفُ عَنّى یا کَریمُ عَفْوَکَ عَفْوَکَ اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ الرّاحَهَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَالْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسابِ عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبدِکَ فَلْیَحْسُنِ التَّجاوُزُ مِنْ عِنْدِکَ یااَهْلَ التَّقْوى وَ یا اَهْلَ الْمَغْفِرَهِ عَفْوَکَ عَفْوَکَ اَللّهُمَّ اِنّى عَبْدُکَ بْنُ عَبْدِکَ بْنُ اَمَتِکَ ضَعیْفٌ فَقیرٌ اِلى رَحْمَتِکَ وَ اَنْتَ مُنْزِلُ الْغِنى والْبَرَکَهِ عَلَى الْعِبادِ قاهِرٌ مُقْتَدِرٌ اَحْصَیْتَ اَعمالَهُمْ وَ قَسَمْتَ اَرْزاقَهُمْ وَ جَعَلْتَهُمْ مُخْتَلِفَهً اَلْسِنَتُهُمْ وَ اَلْوانُهُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ وَ لا یَعْلَمُ الْعِبادُ عِلْمَکَ وَ لا یَقْدِرُ الْعِبادُ قَدْرَکَ وَکُلُّنا فَقیرٌ اِلى رَحْمَتِکَ فَلا تَصْرِفْ عَنّى وَجْهَکَ وَاجْعَلْنى مِنْ صالِحى خَلْقِکَ فِى الْعَمَلِ وَالاْمَلِ وَالْقَضاَّءِ وَالْقَدَرِ اَللّهُمَّ اَبْقِنى خَیْرَ الْبَقاَّءِ وَ اَفْنِنى خَیْرَ الْفَناَّءِ عَلى مُوالاهِ اَوْلِیاَّئِکَ وَ مُعاداهِ اَعْداَّئِکَ وَ الرَّغْبَهِ اِلَیْکَ وَ الرَّهْبَهِ مِنْکَ وَالْخُشُوعِ وَالْوَفاءِ وَالتَّسْلیمِ لَکَ وَالتَّصْدیقِ بِکِتابِکَ وَاتِّباعِ سُنَّهِ رَسُولِکَ اَللّهُمَّ ما کانَ فى قَلْبى مِنْ شَکٍّ اَوْ رَیْبَهٍ اَوْ جُحُودٍ اَوْ قُنُوطٍ اَوْ فَرَحٍ اَوْ بَذَخٍ اَوْ بَطَرٍ اَوْ خُیَلاَّءَ اَوْ رِیاَّءٍ اَوْ سُمْعَهٍ اَوْ شِقاقٍ اَوْ نِفاقٍ اَوْ کُفْرٍ اَوْ فُسُوقٍ اَوْ عِصْیانٍ اَوْ عَظَمَهٍ اَوْ شَىءٍ لا تُحِبُّ فَاَسْئَلُکَ یا رَبِّ اَنْ تُبَدِّلَنى مَکانَهُ ایماناً بِوَعْدِکَ وَ وَفآءً بِعَهْدِکَ وَ رِضاً بِقَضاَّئِکَ وَ زُهْداً فِى الدُّنْیا وَ رَغْبَهً فیما عِنْدَکَ وَ اَثَرَهً وَ طُمَاْنینَهً وَ تَوْبَهً نَصُوحاً اَسْئَلُکَ ذلِکَ یا رَبَّ الْعالَمینَ اِلهى اَنْتَ مِنْ حِلْمِکَ تُعْصى وَ مِنْ کَرَمِکَ جُودِکَ تُطاعُ فَکَانَّکَ لَمْ تُعْصَ وَ اَنَا وَ مَنْ لَمْ یَعْصِکَ سُکّانُ اَرْضِکَ فَکُنْ عَلَیْنا بِالْفَضْلِ جَواداً وَ بِالْخَیْرِ عَوّاداً یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ وَ صَلَّى اللّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِهِ صَلوهً داَّئِمَهً لا تُحْصى وَ لا تُعَدُّ وَ لا یَقْدِرُ قَدْرَها غَیْرُکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ»
* خطبه پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) در روز آخر شعبان/ ماه رمضان براى مؤمن سود و براى منافق خسران است.
سلمان فارسى میگوید: «خطبنا رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) فى آخر یوم من شعبان، فقال: «یا ایها الناس قد اظلکم شهر عظیم مبارک شهر فیه لیلة خیر من الف شهر جعل الله صیامه فریضة و قیام لیله تطوعا، من تقرب فیه بنافلة من الخیر کان کمن ادى فریضة فیما سواه وهو شهر الصبر والصبر ثوابه الجنه وشهر المواسات وشهر یزاد فى رزق المؤمن وشهر اوله رحمة واوسطه مغفرة وآخره عتق من النار وهو للمؤمن غنم وللمنافق غرم»
سلمان فرمود: پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) در روز آخر شعبان براى ما خطبهاى در فضیلت ماه رمضان ایراد کرد و در خطاب خویش به ما فرمود: اى مردم به راستى سایه افکنده بر سر شما ماه بزرگ مبارکى، ماهى که در او شبى است که از هزار ماه بهتر است که خداوند روزهاش را فرض و واجب کرده و به پا داشتن عبادات شبش را به طور استحباب مقرر فرموده است، کسى که تقرب بجوید به خداوند، به انجام نافله خیرى، مثل آن است که در غیر ماه رمضان فریضهاى انجام داده باشد و این ماه، ماه صبر است و صبر هم اجر و ثوابش بهشت است و ماه روزه، ماه مواسات و برابرى است و ماهى است که رزق مؤمن در او زیاد مىشود و ماهى است که اولش رحمت و وسطش مغفرت و آمرزش و آخرش آزادى از آتش جهنم است و این ماه براى مؤمن بهره و منفعت است و براى منافق خسارت و ضرر».
