درمان افسردگی با نماز

بیان خواسته‏ها و نیازها به درگاه خداوند متعال و باز گفتن رازها و طلب مغفرت همگی موجبات كاهش غم می‏شود و انسان به هنگام بیان غم‏ها احساس می‏كند كه سبك می‏شود و امری تحقق می‏یابد كه روان شناسان به آن پالایش روانی می‏گویند و این حالت موجب كاهش افسردگی فرد می‏شود و اگر آدمی پیوسته با خدای خویش راز و نیاز كند و غم دل باز گوید، هرگز مبتلا به افسردگی نمی‏شود.

كاهش فشارهای (استرس‏های) روانی

نماز موجب كاهش استرس‏ها می‏گردد و فشارهای روحی را كم می‏كند. زیرا آنگاه كه انسان در برابر خالق متعال می‏ایستد و لب به نماز و دعا می‏گشاید و او را رحمن و رحیم خطاب می‏كند، امید به رأفت و رحمت در دلش موج می‏زند و آن‏گاه كه اشك ندامت از چشمانش جاری می‏شود، و دردهای خویش را با خدا باز می‏گوید، پالایش روانی انجام می‏شود و انسان خود را سبك‏تر از قبل می‏یابد چون به بندگی خدا تن می‏دهد و با تأكید می‏گوید: «ایّاك نعبد و ایّاك نستعین» فقط تو را عبادت می‏كنیم و فقط از تو یاری می‏جوییم.

شانه را خالی از فشار بار بندگی غیر می‏كند. زیرا كمترین استرس و فشاری مانند استرس ناشی از بندگی غیر خدا آدمی را می‏آزارد و لذا آنگاه كه شهادت می‏دهد كه خدایی غیر از خدای یكتا نیست «اشهد ان لا اله الاّ اللّه» احساس آرامش می‏كند.

پس در نماز اذكاری وجود دارد كه بیان آن‏ها و بازگو كردن آن كلمات ارزشمند كه آدمی بر نفس خود تلقین می‏كند به او آرامش می‏بخشد و بهداشت روانی او را تأمین می‏نماید و افراد فاقد استرس‏های روانی، در خانواده و در برخورد با دیگران فشار و دشواری كمتری را متوجه آنان می‏سازد و خانواده نیز از فضایی آرام و كم استرس برخوردار می‏گردد.

درمان و یا كاهش افسردگی

آن كس كه خوب و نیكو نماز می‏گزارد، كمتر دچار افسردگی می‏شود. فردی كه به افسردگی مبتلا شده است نیز می‏تواند با استعانت از نماز، میزان افسردگی خود را كاهش دهد.

بیان چنین اثری برای نماز به معنای آن نیست كه افراد افسرده جهت درمان نیازی به روان‏شناس و یا روان پزشك ندارند، بلكه در حین بهره گرفتن از روش‏های روان درمانی از نماز و عبادت نیز می‏توانند برای كاهش و یا درمان افسردگی خود بهره بگیرند.

پژوهش‏های انجام شده نیز حكایت از صحت این ادعا دارد. اریك فروم در كتاب روانكاوی و دین می‏نویسد: نیاز دینی نیاز به یك الگوی جهت‏گیری و مرجعی برای اعتقاد و ایمان است‏ و هیچ كس را نمی‏توان یافت كه فاقد این نیاز باشد و تجلی این نیاز را در حین انجام نماز به خوبی می‏توان دید. تأمین چنین نیازِی راه یافتن به سلامت را زمینه سازی می‏كند و یافته‏های محققین نیز مۆید این مدعاست. چنان كه پژوهش‌گران كه در سال‏های اخیر در جوامع اسلامی مثل ایران و مالزی دست به تجربه تازه‏ای در اتخاذ شیوه روان درمانی برای بیماران مسلمان مبتلا به مشكلاتی نطیر اضطراب، افسردگی و داغدیدگی زده‏اند.

مطالعات تجربی نشان داده‏اند كه با به كارگیری روان درمانی مثل استفاده از آموزش‏های قرآنی و احادیث و ترغیب به نماز و دعا و ذكر به عنوان یك نوع مراقبه و بحث درباره موضوعات مذهبی بیماران به بهبود بیشتر و درمان سریع‏تری نسبت به گروه مشابه‌شان كه درمان‏های غیر مذهبی دریافت داشته‏اند، دست می‏یابند.

آدمی به هنگام اقامه نماز در برابر خالق می‏ایستد و با خدای خویش غم دل باز می‏گوید: مثلا در حین قنوت می‏گوید اللّهم اغفر لی الذّنوب التی تحبس الدّعاء خداوندا، آن گناهانم را كه باعث حبس دعا شده‏اند ببخش و یا می‏گوید: الّلهمّ اغفر لی الذّنوب الّتی تنزل البلاء خداوندا، آن گناهانی از مرا ببخش كه موجب نزول بلا شده‏اند.

بیان این خواسته‏ها و نیازها و باز گفتن رازها و طلب مغفرت همگی موجبات كاهش غم می‏شود و آدمی به هنگام بیان غم‏ها احساس می‏كند كه سبك می‏شود و امری تحقق می‏یابد كه روان شناسان به آن پالایش روانی می‏گویند و این حالت موجب كاهش افسردگی فرد می‏شود و اگر آدمی پیوسته با خدای خویش راز و نیاز كند و غم دل باز گوید، هرگز مبتلا به افسردگی نمی‏شود، چنان كه احوال اولیای الهی چنین است و خدا در وصف آنان می‏فرماید: الا انّ اولیاء اللّه لا خوف علیهم و لا هم یحزنون به درستی كه اولیای الهی نه می‏ترسند و نه محزون می‏شوند. یعنی در آنان حزن و افسردگی راه ندارد و اگر كسانی افسرده و حزین هستند، راز آن را باید در فاصله‏ای بیابند كه از اولیای الهی دارند و به تعبیر دیگر فاصله‌ی بیشتری از خدا دارند.

پس در خانه‏ای كه همه نمازگزار هستند و همه غم‏های خویش را با خدا باز می‏گویند، همه از افسردگی به دور هستند و از سلامت روانی برخوردارند .

و دو مسئله در مورد احکام وقت نماز از توضیح المسائل آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله):

مسئله شماره:746

اگر یقین كند وقت داخل شده و مشغول نماز شود و در بین نماز شك كند كه وقت داخل شده یا نه ، نماز او باطل است . ولی اگر در بین نماز یقین داشته باشد كه وقت شده و شك كند كه آنچه از نماز خوانده در وقت بوده یا نه ، نمازش صحیح است .

مسئله شماره:747

اگر وقت نماز به قدری تنگ است كه به واسطه به جا آوردن بعضی از كارهای مستحب نماز، مقداری از آن بعد از وقت خوانده می شود، باید آن مستحب را به جانیاورد. مثلا اگر به واسطه خواندن قنوت مقداری از نماز بعد از وقت خوانده می شود،باید قنوت نخواند.

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش احکام اسلامی تبیان

منابع:

خانواده و نماز  ـ دكتر محسن ایمانی

سایت اندیشه قم

توضیح المسائل آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله)

متن استفتاء

“هر کس از وسایل لهو و موسیقی لذت می برد از پیروان راه ابلیس می باشد". امام صادق(علیه السلام) (وسایل الشیعه، 12/233)

در آیه 72سوره فرقان یکی از ویژگی های عبادالرحمن عبارت است از اینکه بندگان خاص خداوند در مجالس باطل حضور پیدا نمی کنند.

و در بعضی از روایات اهل بیت(علیهم السلام) به مجالسی تفسیر شده که در آنها خوانندگی لهوی توأم یا بدون آن انجام می گیرد. (تفسیر نمونه، 15/164)

سؤال: دعوت از گروههای مطرب و ارکستر در مجالس عروسی که غالباً این مجالس را به مجالس لهو و لعب تبدیل می کنند و شرکت در این محافل چه صورت دارد؟ کسب افراد از این راه آیا حلال یا حرام؟

لازم به ذکر است برخی از این گروهها با مجوز وزارت ارشاد فعالیت دارند.

حضرت آیت الله خامنه ای:

هر نوع خوانندگی و نوازندگی که انسان را از خداوند متعال و معنویات و فضایل اخلاقی دور نموده و به سمت گناه و بی بند و باری و بیهودگی سوق دهد لهوی بوده و حرام می باشد و همچنین شرکت در این مجالس و کسب در آمد از طریق آن.

حضرت آیت الله بهجت:

شرکت در این محافل جایز نیست و کسب آنها هم حرام است.

حضرت آیت الله تبریزی:

شرکت در این محافل جایز نیست و کسب آنان حرام است و مجوز وزارت ارشاد از نظر شرعی اعتباری ندارد.

حضرت آیت الله گلپایگانی:

دعوت از آنها حرام و اجرت عمل آنها نیز حرام است و شرکت در جلسات آنها نیز جایز نیست و مجوز وزارت ارشاد نمی تواند حرام را حلال کند.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

حرام است.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

جایز نیست.

حضرت آیت الله سیستانی:

اگر لحن اهل لهو و لعب باشد یا موزیک مناسب مجالس لهو و لعب باشد حرام است و کاسبی از این راه نیز حرام است.

پرسش: چگونه صفحه نمایشگرهای پلاسما، LED و LCD را تمیز کنیم؟

پاسخ: اگر فکر می کنید تمیز کردن صفحه نمایش مانیتورهای LCD یا تلویزیون های HD به پاشیدن چند قطره از شیشه پاک کن روی یک دستمال و کشیدن آن روی صفحه ختم می شود سخت در اشتباهید، چرا که انجام این کار روی صفحه نمایش های مانیتورها و تلویزیون های امروزی همچون به آتش کشیدن آنهاست!!

همان طور که می دانید نمایشگرهای امروزی بسیار پیشرفته شده اند. تصاویر به مراتب شفافی را در اختیار شما قرار می دهند، زمان پاسخگویی در آنها بسیار سریع است و از وضوح کیفیت بسیار بالایی نیز پشتیبانی می کنند. این نمایشگرها که گویی جادو می کنند، بسیار ظریف هستند و ظرافت بیش از حد آنها موجب شده است تا حساسیت شان نسبت به روش های نگه داری نیز افزایش یابد. یکی از مهم ترین فاکتورهای تاثیرگذار در نگه داری از این نمایشگرها، روش تمیز کردن آنهاست، چرا که هنگام تمیز کردن نمایشگرهای LCD مستقیما با صفحه نمایش سر و کار دارید و کوچک ترین اشتباه شما می تواند اولین و آخرین دلیل برای تباه کردن کیفیت، وضوح و روشنایی تصویر در آنها باشد.

از این کارها پرهیز کنید

همان طور که گفتیم انجام برخی کارها هنگام تمیز کردن صفحه نمایشگرهای LCD همچون به آتش کشیدن آنهاست. پس پیش از هرچیز بهتر است شما با این موارد آشنا شوید.

1. هرگز مایع تمیز کننده را مستقیما به صفحه اسپری نکنید: پاشیدن مستقیم مایع تمیز کننده روی صفحه نمایش دستور بسیار خوبی برای پیدایش یک فاجعه است! اگر کمی دقت کنید در بروشور تمامی محلول های تمیز کننده نیز اسپری روی دستمال پاشیده می شود و هیچ گاه این محلول ها را نباید مستقیما روی صفحه نمایش اسپری کرد.

همان طور که می دانید یکی از مهم ترین ویژگی های نمایشگرهای امروزی برخوردار نبودن از قاب یا صفحات محافظ است. به عبارت دیگر هر چه این دستگاه ها پیشرفته تر می شوند قسمت های اضافه در آنها کمتر شده و ظرافت آنها افزایش می یابد. در چنین شرایطی اسپری شدن محلول های مایع روی صفحه نمایش موجب می شود تا محلول براحتی از قاب باریک کنار صفحه به لایه های داخلی نمایشگر نفوذ کرده و مایع به سرعت در کل سطح زیرین صفحه نمایش پخش شود.

یکی از نمونه های بارز نفوذ مایع به لایه های تصویر در نمایشگر های LCD، پیدایش لکه های سیاه وحشتناک در گوشه های تصویر است. اگرچه این لکه ها ممکن است خیلی کوچک باشند، اما شانس تبخیر شدن آنها بدون برجای گذاشتن اثر معیوب روی نمایشگر تقریبا صفر است!

2. هرگز از الکل یا محلول های آمونیاکی استفاده نکنید: همان طور که گفتیم نباید محلول تمیزکننده را مستقیما به صفحه اسپری کنید، اما این به آن معنا نیست که شما مجاز به اسپری کردن هر محلولی روی دستمال هستید! بسیاری از کاربران شیشه شورهای معمولی را برای تمیز کردن انواع شیشه و دیگر موضوعات شبیه به شیشه مورد استفاده قرار می دهند! توجه داشته باشید که صفحه نمایشگرهای LCD و تلویزیون های HD با شیشه پنجره تفاوت های بسیار زیادی دارد. این صفحات در برابر مواد شیمیایی مقاوم نیستند و ممکن است با یک بار تماس با مواد شیمیایی به طور کامل صدمه ببینند. برای جلوگیری از بروز این مشکلات هیچ گاه از محلول شیشه پاک کن، محلول های دارای الکل و دیگر محلول های آمونیاکی استفاده نکنید.

3. هرگز از حوله های کاغذی آشپزخانه و دستمال های چند منظوره استفاده نکنید: حوله های کاغذی که در آشپزخانه استفاده می شوند برای خشک کردن دستان شما و پاک کردن چربی از روی آن بسیار مفیدند، اما این حوله ها به هیچ وجه برای پاک کردن سطوح ظریف طراحی نشده اند و مشکل از همین جا شروع می شود، چرا که نمایشگرهای امروزی فوق العاده ظریف و حساس هستند.

نمونه مشابه دیگری که صدمات مشابهی همچون حوله های کاغذی را به دنبال دارد نیز دستمال های چند منظوره هستند. دستمال های چند منظوره برای نظافت هر چیزی ممکن است استفاده شوند. ممکن است براده های فلزی، خرده های چوب و بسیاری از موارد بسیار ریز دیگر در بافت های این دستمال ها گیر کرده باشند و هنگام کشیدن روی صفحه نمایش، براحتی آن را ساییده و صدمات جبران ناپذیری را به آن وارد کنند.

این کارها را انجام دهید

حالا که با خطرات احتمالی که مانیتور و تلویزیون شما را تهدید می کند آشنا شدید نوبت به روش های تمیز کردن صحیح این نمایشگرهای حساس می رسد. پیش از هر چیز به شما توصیه می کنیم برای افزایش عمر نمایشگرهای خود شرایطی را به وجود آورید تا کمتر نیازمند تمیز کردن آنها باشید. به عبارت دیگر شما باید کارهایی را انجام دهید که موجب می شوند نمایشگرهای شما تمیز بمانند. برخی از این کارها عبارتند از قراردادن نمایشگر در مکان های دور از گرد و غبار، آموزش به فرزندانتان در خصوص تماس نداشتن دست ها روی صفحه تلویزیون، درخواست از همسر یا سایر دوستانتان درخصوص نبود تماس مستقیم نوک انگشتان با صفحه نمایش برای نشان دادن بخشی از تصویر به شما و… .

در ادامه شما را با روش های مختلف تمیز کردن نمایشگرهای LCD و تلویزیون های HD آشنا می کنیم. توجه داشته باشید که این مراحل را باید به ترتیب انجام دهید. همچنین در صورتی که یک مرحله به اتمام می رسد باید دست نگه دارید و چنانچه نمایشگر تمیز شده بود کار را به اتمام برسانید. در غیر این صورت اگر همچنان آثاری از کثیفی روی نمایشگر به چشم می خورد به مرحله بعد رفته و از روش بعدی کمک بگیرید.

آماده سازی نمایشگر: کمترین کاری که باید برای آماده سازی دستگاه انجام دهید خاموش کردن آن است، اما توصیه ما به شما جدا کردن کابل برق دستگاه از پریز برق است. (هرگز صفحه نمایش را تا زمانی که خنک نشده است تمیز نکنید)

گردگیری صفحه نمایش: یکی دیگر از کارهایی که پیش از تمیز کردن کامل باید انجام دهید گردگیری است. گردگیری به معنای زدودن گرد و غبار از صفحه نمایش بدون لمس کردن آن است. به عبارت دیگر استفاده از روش هایی همچون به کارگیری هوای فشرده برای زدودن گرد و غبار بهترین کار برای گردگیری بدون لمس صفحه نمایش است.

مرحله اول؛ پاک کردن آرام صفحه نمایش با دستمال میکروفیبر خشک و تمیز: دستمال کاغذی، حوله کاغذی آشپزخانه، دستمال های چند منظوره و به طور کلی هیچ چیزی غیر از دستمال میکروفیبر نباید صفحه نمایش ها را لمس کند! دستمال های میکروفیبر را براحتی می توانید از فروشگاه ها خریداری کنید و در اولین مرحله استفاده از یک دستمال خشک و تمیز را به شما توصیه می کنیم. بسیاری از گرد و غبارهای باقی مانده و لکه های برجای مانده در اثر تماس نوک انگشتان با صفحه نمایش با همین دستمال خشک، تمیز می شود. فراموش نکنید که هنگام تمیز کردن صفحه نمایش به هیچ وجه نباید روی صفحه فشار آورید و این عملیات را کاملا به آرامی انجام دهید. به هیچ وجه حرکت دایره ای روی صفحه نداشته باشید و دستمال را از بالا به پایین یا از چپ به راست روی صفحه حرکت دهید.

مرحله دوم؛ پاک کردن آرام صفحه نمایش با دستمال میکروفیبر مرطوب شده با آب مقطر: در بسیاری از موارد یک دستمال میکروفیبر به تنهایی می تواند لکه ها را از روی صفحه نمایش پاک کند. اما اگر لکه ها پاک نشد و نیازمند افزایش قدرت پاک سازی این دستمال ها بودید می توانید آنها را با آب مقطر مرطوب کنید (استفاده از آب شیر توصیه نمی شود، چرا که مواد معدنی محلول در آب شیر می تواند به صفحه نمایش صدمه بزند).

دستمال باید به حدی مرطوب باشد که خیسی را در آن کاملا مشاهده کنید، اما میزان خیسی نیز به حدی باشد که آب به هیچ وجه از آن چکه نکند. (توجه داشته باشید که شما به هیچ وجه قصد ندارید یک قطره آب نیز از دستمال چکه کرده و به لایه های درونی صفحه نمایش نفوذ کند)

مرحله سوم؛ پاک کردن آرام صفحه نمایش با دستمال میکروفیبر مرطوب شده با مخلوطی از آب مقطر و سرکه سفید: در 99درصد از موارد یک دستمال میکروفیبر به تنهایی برای تمیز کردن صفحه نمایش کافی است. اما شاید کودک شما هنگام مشاهده پرنده ای بزرگ در تلویزیون قصد داشته باشد به آن غذا بدهد و صبحانه خود را که روی آن کره بادام زمینی مالیده شده است را با کشیدن روی صفحه تلویزیون به پرنده تعارف کند! در چنین شرایطی نباید انتظار داشت دستمال به تنهایی لکه های به وجود آمده را پاک کند. در این شرایط پیشنهاد می کنیم دستمال خود را با مخلوطی از آب مقطر و سرکه سفید مرطوب کنید. نسبت هریک از این موارد باید 50 درصد باشد و حرکت آرام دستمال روی صفحه نمایش و میزان رطوبت آن نیز همچون موارد فوق است.

مشاوره رایانه

منبع: جام جم

تنظیم: گل محمدی

xt-align: right;"> Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA yles DefLockedState="false” DefUnhideWhenUsed="true” DefSemiHidden="true” DefQFormat="false” DefPriority="99″ LatentStyleCount="267″> ideWhenUsed="false” QFormat="true” Name="heading 1″ /> مدعیان دروغین و ضرورت بحث از آن :

علت یابی کار اول را توصیف و وقایع نگاری و تشریح وضع موجود و عمل دوم را تبین و یافتن چرایی آن می نامند . بحث اول به هست ها می پردازد و بحث دوم به چرایی و علت هست ها . این دو مسأله در بحث از مدعیان دروغین نیز صدق می کند و از دو منظر می توان به مدعیان دروغین نگریست یکی پرداختن به سیر حوادث و وقایع نگاری و فرآیند زندگی مدعیان و دیگری جست و جوی علت و علل آن . [1]

دیدگاه اول به تاریخ مدعیان دروغین می انجامد و مجموعه ای از وقایع است که از داده های آن ، هیچ گاه سخن نمی گوید بلکه می بایست تفسیر و تغییر شوند .

دیدگاه دوم به نظریه پردازی در مسأله منجر می شود و با کمک گرفتن می توان تصویری روشن و جامع از موضوع ارائه داد . تصور ما از علل و عوامل پیدایش متهدیان ، نقش مهمی در انتخاب ابزارها ، شیوه ها و روش های مبارزه با آنان دارد . تفکر و اندیشه مهدویت در اوضاع و مقاطع مختلف گاهی دچار آسیب یا آفت می شود . [2]

احیاگر در عرصه احیای دین با دو تشخیص بسیار مهم روبه رو می شود : تشخیص درد . تشخیص درمان . اگر حقیقت یاب ، درد اندیشه خود را نیابد و سر رنجوری آن را کشف نکند و دچار خطا شود ، از اساس ره به خطا برده است و اگر درد دین را به نیکی دریابد گامی دیگر برای توفیق در پیش روی دارد و آن حسن درمان است . آسیب شناسی کمک می کند شخص این گونه موانع و آفات را بهتر بشناسد و در راه اصلاح آن ها بکوشد یا از آن ها پیشگیری کند . [3]

در بحث مهدویت نیز تا چرایی و چگونگی پیدایش مدعیان به خوبی تمایل نشود ، نمی توان تصوری روشن و جامع از آن ارائه داد . پس اگر ریشه ها و علل پیدایش مدعیان دروغین را همراه اهداف و انگیزه ها را شناختیم و راه تحریف کژ اندیشی و عوام گرایی دربارة چنان واقعه عظیم و مکتب سازی بسته خواهد شد . [4]

همچنین شناخت و باز شناخت اندیشه مهدویت ، شناخت و باز شناخت بزرگترین جریان معرفتی و معنویتی در طول تاریخ است . بازکاوی و باز پژوهشی این جریان یک ضرورت عینی است تا جریانی که برای ناب سازی معرفت دینی و بازسازی و نوسازی فرهنگی و معنوی و اجتماعی اتفاق بیفتد و پیوسته زلال و اصیل بماند و مانند همیشه الهام بخش همة آزادی خواهان جهان باقی بماند . [5]

شناخت آفات نظری و عملی و آسیب های ذهنی و عینی اندیشه مهدویت ، امری پسندیده و لازم است در عین حال شناخت و تحلیل ریشه ها و علل پیدایش و رشد مدعیان یک ضرورت عقلانی است تا با نابود کردن علل معلولها از بین رفته و با ادعاهای پیدا و پنهان در جان وقوع نیز مبارزه شود . [6]

به دیگر سخن با شناخت علل و ریشه های انحراف مدعیان دروغین ، می توان از آفات بیرونی و درونی و آسیب های تدریجی نیز جلوگیری کرد یعنی در مقام رفع و یا پیشگیری برآمد . انحراف زدایی از آموزه اصیل مهدویت و زنده نگه داشتن آن یک ضرورت اجتناب ناپذیر است به ویژه اگر دست های پیدا و پنهان دوستان ناآگاه و دشمن آگاه و مغرض را در انحراف آفرینی مهدویت در طول تاریخ بشناسیم . [7]

ـــــــــــــــــــــــــــــ

• اما در آن جنگ روانی، چه شعاری شعارِ کلیدی است که می‌تواند ما را از این مرحله عبور بدهد؟

«لا یَخافونَ لَومَةَ لائِم»!

این رمز عملیات و رمز پیروزی ماست در جنگ روانی‌ای که دشمن علیه ما راه می‌اندازد یا حرف‌هایی که از دشمنانِ دانا و دوستان نادان می‌شنویم. رمز عملیات ما، یعنی راهی که ما باید عمل بکنیم چیست؟

«لا یَخافونَ لَومَةَ لائِم»

• ما در موقعیتی هستیم که در چند جبهه باید مبارزه، مقاومت و روشنگری کنیم. شبیه شرایطی که امیرالمؤمنین علی(ع) داشت.

• ظاهراً جامعۀ ما هم خیلی دارد پیشرفت می‌کند، و ما داریم با آزمایش‌های پیچیده‌ای مواجه می‌شویم. در این آزمایش‌ها و در این چند جبهۀ درگیری وقتی چند نوع انحراف در جامعه سر بلند کرد، به سمت هر انحرافی بروی بخواهی باهاش مبارزه کنی، می‌بینی به نفع آن یکی انحراف تمام شده است. بعد مذمّت‌ها می‌آید، بعد شماتت‌ها می‌آید، حرف‌های بی‌دقت می‌آید. الان جامعۀ ما به اینجا رسیده است.

چه‌کار باید کرد؟