آیا اعمال انسان خودشان حاضر می‌شوند یا کسی آن‌ها را حاضر می‌سازد؟

پرسش: بر اساس آیه ۴۹ سوره کهف در روز قیامت هر کسی اعمال خود را حاضر می‌یابد. آیا اعمال انسان خودشان حاضر می‌شوند یا کسی آن‌ها را حاضر می‌سازد؟

پاسخ: در قیامت اعمال انسان‌ها مجسم می‌شوند و اعمال هر کسی همیشه همراه و ملازم با اوست، بنابراین هر انسانی در آن روز اعمال خود را حاضر می‌یابد: «وَ وَجَدُوا۟ مَا عَمِلُوا۟ حَاضِرًا» (کهف ۴۹)

در آیه ۳۰ سوره آل عمران، از حاضر شدن اعمال خوب و بد انسان‌ها در قیامت با صیغه اسم مفعول و به صورت “مُحضَراً” یاد شده که نشان می‌دهد اعمال انسان‌ها خودشان حاضر نمی‌شوند بلکه احضار می‌شوند و کسی آن‌ها را حاضر می‌سازد: «يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَرًا وَ مَا عَمِلَتْ مِن سُوٓءٍ».

اما پاسخ این پرسش که چه کسی اعمال انسان را حاضر می‌سازد؟ در آیه ۱۴ سوره تکویر داده شده است و بر اساس آن هر انسانی خودش اعمال خویش را حاضر می‌سازد: «عَلِمَتْ نَفْسٌ مَّآ أَحْضَرَتْ»

هر انسانی نسبت به نفس و اعمال خود بصیرت کامل دارد: بَلِ ٱلْإِنسَٰنُ عَلَیٰ نَفْسِهِۦبَصِيرَةٌ (قیامت ۱۴) و در روز قیامت خودش نامه اعمال خود را می‌خواند و به حساب خود رسیدگی می‌کند و خودش برای حسابرسی از خود کافی است: ٱقْرَأْ كِتَٰبَكَ كَفَیٰ بِنَفْسِكَ ٱلْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا (اسراء ۱۴) گرچه خدای سبحان و فرشتگان نیز از او حسابرسی می‌کنند.