روزی یک مرد ثروتمند، پسر بچه کوچکش را به ده برد تا به او نشان دهد مردمی که در آنجا زندگی می کنند، چقدر فقیر هستند.

آن دو یک شبانه روز در خانه محقر یک روستایی مهمان بودند. در راه بازگشت و در پایان سفر، مرد از پسرش پرسید: نظرت در مورد مسافرتمان چه بود؟پسر پاسخ داد:

عالی بود پدر!

پدر پرسید : آیا به زندگی آنها توجه کردی؟پسر پاسخ داد: بله پدر! و پدر پرسید: چه چیزی از این سفر یاد گرفتی؟

پسر کمی اندیشید و بعد به آرامی گفت: فهمیدم که ما در خانه یک سگ داریم و آنها چهار تا. ما در حیاطمان یک فواره داریم و آنها رودخانه ای دارند

که نهایت ندارد.ما در حیاطمان فانوس های تزیینی داریم و آنها ستارگان را دارند.

حیاط ما به دیوارهایش محدود می شود اما باغ آنها بی انتهاست! با شنیدن حرفهای پسر، زبان مرد بند آمده بود. بعد پسر بچه اضافه کرد : متشکرم پدر،تو

به من نشان دادی که ما چقدر فقیر هستیم.

مردی دیروقت، خسته و عصبانی از سر کار به خانه بازگشت. دم در، پسر پنج ساله اش را دید که در انتظار او بود.

- بابا! یک سوال از شما بپرسم؟

- بله حتماً. چه سوال؟

- بابا شما برای هر ساعت کار چقدر پول می‌گیرید؟

مرد با عصبانیت پاسخ داد : این به تو ربطی نداره. چرا چنین سوالی می‌پرسی؟

- فقط می خواهم بدانم. بگویید برای هر ساعت کار چقدر پول می‌گیرید؟

- اگر باید بدانی می گویم.۲۰ دلار.

- پسر کوچک در حالی که سرش پایین بود، آه کشید. بعد به مرد نگاه کرد و گفت: می‌شود لطفا ۱۰ دلار به من قرض بدهید؟

مرد بیشتر عصبانی شد و گفت :‌ اگر دلیلت برای پرسیدن این سوال فقط این بود که پولی برای خرید اسباب بازی از من بگیری،

سریع به اتاقت برو و فکر کن که چرا اینقدر خودخواه هستی. من هر روز کار می کنم و برای چنین رفتارهای کودکانه ای وقت

ندارم.

پسر کوچک آرام به اتاقش رفت و در را بست.

مرد نشست و باز هم عصبانی تر شد.

بعد از حدود یک ساعت مرد آرامتر شد و فکر کرد که شاید با پسر کوچکش خیلی خشن رفتار کرده است.

شاید واقعا او به ۱۰ دلار برای خرید چیزی نیاز داشته است.

بخصوص اینکه خیلی کم پیش می آمد پسرک از پدرش پول درخواست کند.

مرد به سمت اتاق پسر رفت و در را باز کرد.

- خواب هستی پسرم؟

- نه پدر بیدارم.

- من شرمنده ام امشب با تو خشن رفتار کرده ام. امروز کارم سخت و طولانی بود و ناراحتی هایم را سر تو خالی کردم. بیا این

هم ۱۰

دلاری که خواسته بودی.

پسر کوچولو نشست خندیدو فریاد زد : متشکرم بابا

بعد دستش را زیر بالشش برد و از آن زیر چند اسکناس مچاله بیرون آورد.

مرد وقتی دید پسر کوچولو خودش هم پول داشته دوباره عصبانی شد و گفت :‌ با اینکه خودت پول داشتی چرا دوباره تقاضای

پول کردی ؟

بعد به پدرش گفت : برای اینکه پولم کافی نبود، ولی الان هست. حالا من ۲۰ دلار دارم. آیا می‌توانم یک ساعت از کار شما را

بخرم تا فردا زودتر به خانه بیایید؟ چون دوست دارم با شما شام بخورم…

1-آيا در ماه محرم اعمالي مثل بندانداختن و رنگ كردن موها

و آرايش زن اشكالي دارد؟

همه: اگر توأم با معصيت و يا هتك حرمت ايام عزادارى حضرت سيدالشهدا(ع) نباشد،

اشكال ندارد؛ ولى سزاوار است كه مسلمانان غيرتمند، سعى كنند اين‏گونه مراسم را در

ماه‏هاى ديگر وايام متناسب با خود برگزار كنند؛ چرا كه امام صادق(ع) مى‏فرمايد: خداوند

شيعيان ما را رحمت كند كه در شادى ما شاد ودر ايام حزن مامحزون هستند و مسلم

است كه ايام محرم، ايام حزن پيشوايان دينى ما است.اخيرا گوشيهاي موبايل پر شده از

مداحي هاي زيبا و دلچسب و … آيا گو ش دادن به اين مداحيها صرفا به خاطر اينكه زيبا

هستند و نه به خاطر توجه به معني و مفهوم آن كاري شايسته است؟ آيا كاري پسنديده

است و موجب آسيب به پيام عاشورا نمي شود؟

در پاسخ بايد گفت آهنگ هاي مداحي در گوشي هاي موبايل اشكالي ندارد مگر از

جهاتي ديگر مانند اينکه اشعاري كه درباره اهل بيت غلو كرده يا موهن باشند ويا… که در

اين صورت اشکال دارد .

معمولا اينگونه از نواها فقط در ايام خاصي به سراغ گوشيها مي‌آيد و اين بخاطر ايام

محرم و صفر است وبا حال و هواي محرم زنگهاي گوشيها نيز عوض مي‌شود .

صرف اشعار و مداحيها مشكلي ندارد بلکه بايد به مضمون مداحي مورد نظر و درباره

مصداق آن توجه كرد .

2-غيبت چيست و در چه مواردي جايز است؟

مسأله غيبت عبارت است از بدگويي و پرده‏دري نسبت به حيثيت و آبروي افراد، به

گونه‏اي كه وقتي به گوششان برسد ناراحت شوند؛ ولي غيبت در موارد خاصي جايز

شمرده شده است از جمله:

الف) در مقام مشورت نظير ازدواج،

ب ) طرف متجاهر به فسق باشد؛ يعني، هيچ گونه پروايي نداشته باشد كه علناً به گناه و

معصيتي دست بزند، كه در خصوص گناه علني او غيبت جايز است.

ج) ممكن است فردي را براي سمتي نظير نمايندگي يا رياست قسمتي خاص، نامزد

نموده و مورد بحث قرار دهند. در اينجا انسان مي‏تواند اگر نقطه ضعفي را اطلاع دارد كه

خداي ناخواسته با پيدا كردن آن سمت، به اسلام و انقلاب ضربه مي‏زند، به مسؤولين

گوشزد كند.

د) فرض بفرماييد بيماري است كه نمي‏خواهد بعضي از اسرارش نزد طبيب فاش شود و از

طرفي چاره‏اي نيست و طبيب براي معالجه بايد بداند. در اينجا نيز مي‏توان علي‏رغم خواست

بيمار، پزشك معالج او را در جريان امر قرار داد. غيبت نسبت به گناهان پنهاني جايز نيست

و در نتيجه اگر شخص مبتلا به ارتكاب گناهي است كه ديگران از آن خبر ندارند، ذكر آن

گناه حرام است. بلي اگر در مورد خاصي احتمال منحرف شدن شخصي در اثر هم‏نشيني

و عدم اطلاع از مفاسد وي وجود دارد، مي‏توانيم شخص مورد نظر را از معاشرت با آن

گنه‏كار منع كنيم. در اين راستا بايد كمال احتياط را رعايت نمود؛ يعني، در مرحله اول تنها

مي‏توانيم بگوييم كه [اين معاشرت به صلاح شما نيست] و حق بازگو كردن معايب و گناهان

آن شخص را نداريم، پس بايد اين كار را مرحله به مرحله و به صورت تدريجي انجام

دهيم .

3-به بنده چند كتاب معتبر در مورد حوادث عاشورا معرفي

كردند كه از جمله معتبرترين آنها (لهوف ابن طاووس)

ميباشد و بنده با مطالعه اين كتاب (البته با شناختي كه از

مقام رفيع امامت و مخصوصا حضرت سيد الشهدا و هدف او

از قيام دارم ) به مطالبي بر خوردم كه قبول آنها دشوار

است و در جاهايي حتي اغراق مشهود است - البته از

مطالب كتاب لهوف ميتوان فهميد كه نويسنده محترم اين

كتاب بيشتر نقل قول ميكند و منظور بنده هم مضمون

بعضي از روايات كتاب ميباشد - كه بنده به خاطر طولاني

نشدن عرضم از ذكر آنها خودداري مي كنم .حال با توجه به

اين مطالب چگونه ميتوان به حقيقت - صحت يا كذب - اين

روايات پي برد؟

کتاب لهوف از جمله مقاتل معتبر است ونويسنده آن نيز از بزرگان شيعه بوده است چنانکه

مطلب خاصي از اين کتاب ک مورد اشکال است برايمان بفرستيد مطالب تاريخي که در

کتب معتبر همچون لهوف آمده است صحيح وقابل استناد مگر در صورتي که مطلبي

منافي با جايگاه امامت باشد .

4-آيا ازدواج حضرت قاسم در كربلا صحت دارد؟

حضرت قاسم فرزند حضرت امام حسن مجتبي (ع ) در كربلا به شهادت رسيد. آن حضرت

در كربلا, هنوز به سن بلوغ نرسيده بود. شيخ عباس قمي در منتهي الامال , ج اول ,

ص 700چاپ انتشارات هجرت مي گويد: قصه ي دامادي حضرت قاسم در كربلا, صحت

ندارد و حضرت قاسم به اتفاق همه , بدون نسل است . ايشان اضافه مي كند: امام

حسين (ع ) سكينه را به عبدالله تزويج كرده بود كه پيش از انجام عروسي در كربلا شهيد

شد, دخترش فاطمه را به حسن مثني داده بود و بر اساس برخي روايات يك دختر

كوچكي هم در مدينه داشت كه در حد ازدواج نبود. پس قاسم با كدام دختر امام حسين

(ع ) ازدواج كرده است ؟ بنابراين دامادي قاسم (ع ) را رمان نويسها ساخته اند تا دل

مردم بيشتر منقلب گردد و يا خواسته اند در ماجراي كربلا داستان عشقي هم گنجانده

باشند.

 

5- آيا كسي در مداحي براي امام حسين مي گويد [دلمان

براي عاشورا تنگ شده است] آيا گفتن اين مطلب اين را

مي رساند كه مادوست داشتيم امام حسين شهيد شود و

روز عاشورا فرا رسد و ما براي امام حسين و يارانش

عزاداري كنيم.

مقصود از گفتن اين عبارت، بيان شور و اشتياق به عزاداري براي سيد مظلومان و اظهار

وفاداري به اهداف و برنامه ها و مرام امام حسين(ع) است. منظور تنفس کردن در فضاي

حماسه و شهادت روز عاشورا و يادآوري فداکاري و ايثار و اخلاص و صبر و عشق به

محبوب و نثار جان و عزيزان در راه اعتلاي دين خدا است. مراد بهره مند شدن از عنايات

خداوند و برخورداري از ثواب و اجر بزرگ اشک ريختن بر سالار شهيدان و برخورداري از جو

معنوي و روحاني عزاداري بر عزيزان خداوند و اعلام وفاداري به آرمان هاي آنها و آمادگي

پيدا کردن براي تحقق خواست ها و برنامه هايي است که آنها خون پاکشان را در راه آن

نثار کردند. عاشورا تابلو حماسه و بزرگمردي و صحنه پيکار تمام عيار حق با باطل و اوج

دلدادگي و عشق ورزي به حضرت معبود است. دلتنگي براي فرا رسيدن عاشورا، اظهار

مشتاقي به فضيلت ها و کمالات انساني است که در روز عاشورا به کاملترين صورت از

طرف امام حسين(ع) و خانواده و ياران باوفايش به نمايش گذاشته شد. بنابراين گفتن

چنين عبارتي اگر از سر شور و شوق و سوز و گداز به رشادت و عظمت و ايثار و جانبازي

شهداي کربلا و به ويژه سيدالشهدا(ع) باشد نه تنها مذموم و نکوهيده نيست بلکه نمايانگر

شيفتگي و شيدايي يک انسان مؤمن است که مي خواهد با توسل به روح مقدس ابا

عبدالله(ع) و گريه در مظلوميت و مصائب بزرگ آن بزرگوار به قرب الهي نايل آيد.

 

شاید کمتر مفهومی از مفاهیم اسلامی به اندازه “توکل” از لحاظ تعریف دشوار باشد .

اصل توکل را بایستی در اعتماد به خدا جستجو کرد. تا وقتی که انسان به خدا اعتماد پیدا

نکند، نمی تواند اداره امورش را به او واگذارد و اگر هم به زبان بگوید که امور خود را به او

واگذار کردم، دلش آرام نمی گیرد. به علاوه اگر فردی از قوانین علت و معلولی که خداوند

در جهان قرار داده است اطلاع نداشته باشد و نداند که خواست و سنت خدا به استفاده از

اراده خود و اسباب و علل شناخته شده استوار است، باز نمی تواند موقعیت رفتار

متوکلانه را تشخیص داده و مصداق های آن را در زندگی پیدا کند.

رابطه ایمان به خدا و اعتماد به حضرت باریتعالی، با توکل بسیار قوی است. خدای متعال

در قرآن می فرماید: ” وعلی الله فلیتوکل المومنون"، یعنی افراد با ایمان به خدا توکل می

نمایند.» (سوره مائده))

در آیه 23 سوره مائده آمده است که «و علی الله فتوکلوا ان کنتم مومنین» یعنی اگر ایمان

دارید، به خدا توکل نمایی

هر اندازه درجه ایمان فرد به خداوند و شناخت او از اسماء و صفات خدا و آگاهی او از

برنامه های خداوندی در جهان افزایش یابد، به همان اندازه توکل او نیز افزایش خواهد

یافت. در سوره انفال خداوند می فرماید: “انما المومنون الذین اذا ذکرالله وجلت قلوبهم و

اذا تلیت علیهم ایاته زادتهم ایماناً و علی ربهم یتوکلون"، یعنی مومنان کسانی هستند که

چون نام خدا برده شود، خوف بر دل هایشان چیره گردد و چون آیات خدا بر آنان خوانده

شود، ایمانشان افزون گردد و بر پروردگارشان توکل کنند.

درست فهمیدن آیات خدا و ذکر و قرائت آن، بر ایمان مومنان می افزاید و در نتیجه راه توکل

از طریق افزایش ایمان هموار می شود. به دنبال این ایمان قلبی به خدا و ایمان به حکمت

و شفقت خدا و علم به مصلحت بندگان است که بنده می تواند برای برنامه ریزی و کفایت

امر خود، به خداوند اعتماد کند و کارهایی را که برنامه ریزی و تدبیر آنها خارج از توان

اوست، به خدا واگذار نماید.

نراقی توکل را چنین تعریف نموده است: «توکل، عبارت است از اعتماد کردن و مطمئن

بودن دل بنده در جمیع امور خود به خدا و حواله کردن همه کارهای خود را به پروردگار و

بیزار شدن از هر حول و قوه ای غیر از خدا و تکیه نمودن بر حول و قوه الهی».

محی الدین ابن عربی در تعریف توکل می نویسد:« توکل، اعتماد قلبی به خداوند متعال

است، طوری که انسان در صورت فقدان اسباب ظاهری در عالم برای رسیدن به هدف

دچار اضطراب نمی شود و اگر اضطراب بر او مستولی شود، چنین فردی متوکل نیست.»

از دیدگاه شهید مطهری:« توکل تضمینی الهی برای کسی است که حامی و پشتیبان

حق است، یعنی اگر به راه خدا بروید، از نوعی حمایت الهی برخوردار خواهید شد».

منظور از توکل عبارت است از اعتماد به خدا در انجام کارها و واگذاری امور خود به او،

طوری که تعادل روانی فرد را افزایش داده و در صورت نرسیدن به هدف، او را اضطراب

بازدارد.

پس کسی توکل دارد که به قدرت و حکمت و رأفت و شفقت خداوند اعتقاد دارد. این

اعتقاد، حالتی را در شخص به وجود می آورد که موجب می شود فرد در تمام حالات و

رفتار خویش، حضور پروردگار را در نظر بگیرد و در این حضور، احساس قدرت وتوانمندی

کند و خود را به وی وابسته ببیند و از این رو آرامش در دلش ایجاد می شود که با پدید

آمدن حوادث سخت در زندگی دچار شک تردید نمی شود و کارهایی را که مدیریت و

برنامه ریزی آنها خارج از تدبیر اوست به خدا واگذار می کند.

به عبارت بهتر فرد متوکل ضمن استفاده از اسباب و علل مادی و غیر مادی، توفیق

رسیدن به نتیجه را مشروط به خواست و مشیت الهی می داند و ضمن نسبت دادن امور و

اتفاقات جهان به خواست پروردگار، برای حصول نتیجه به او تکیه نموده و اطمینان دارد که

خداوند او را در رسیدن به مطلوب یاری خواهد کرد.

 

منابع:

نظم و آهنگ در قرآن / نوشته محمدهادی معرفت

انسان در قرآن / نوشته شهید مطهری

اسلام و بهداشت روان (1) / مجموعه مقالات

آرامش روان و جوان / نوشته علی نقی فقیهی

سؤال1: يكي از شرايط عمومي تكاليف شرعي، داشتن قدرت است و در روايات اهل بيت عصمت و طهارت، بيان شده است كه اين فريضه صرفاً بر عهده كساني است كه قدرت بر اين كار داشته باشند؛ در حالي كه در نهضت حسيني(ع)، آن حضرت به دليل جهالت يا سست عنصري يا عافيت‏ طلبي مردم و يا به انگيزه‏هاي ديگر، از پشتيباني مردم محروم بود و توانايي براندازي يك حكومت سفّاك تا دندان مسلح را نداشت پس چگونه آن حضرت قيام مسلحانه كرد و آن را امر به معروف و نهي از منكر اعلام نمود؟

جواب1: استاد مطهرى در اين باره می ‏فرمايد: شرط ديگرى براى امر به معروف و نهى از منكر ذكر شده به نام [قدرت] إنما يجب على القوى المطلع (امر به معروف و نهى از منكر) فقط بر انسان قدرتمند و آگاه واجب است (فروع كافى، ج 5، ص 59). يعنى، شخص ناتوان نبايد امر به معروف و نهى از منكر كند. اين يعنى نيروى خود را حفظ كن و نتيجه بگير، اما آنجا كه ناتوانى و نيرويت هدر می‏رود، اقدام نكن. اينجا هم يك اشتباه بزرگ براى بعضى پيدا شده كه میگويند: من كه قدرت ندارم فلان كار را انجام دهم، اسلام هم گفته اگر قدرت ندارى انجام نده؛ پس تكليف از من ساقط است در جواب بايد گفت: خير اسلام می‏گويد: برو و قدرت به دست بياور؛ اين [شرط وجود] است، نه [شرط وجوب]؛ يعنى تا ناتوانى، دست به كارى نزن؛ ولى بايد بروى قدرت و توانايى كسب كنى تا به نتيجه برسى.

تحصيل قدرت براى اين اصل به قدرى مهم است كه گاهى كار حرام واجب می‏شود؛ - مثلاً پست و مقام گرفتن از خلفاى جور و ظلم و خدمت در حكومت آنها - اما اگر می‏بينى اين مقام تو وسيله ‏اى می‏شود كه بر امر به معروف و نهى از منكر قدرت پيدا كنى، حتماً اين كار را انجام بده. در تاريخ اسلام داريم كه اشخاص به دستور ائمه(ع) به دربار خلفا وارد می ‏شدند.

 

سؤال2: در پاسخ به اين عقيده كه اگر قدرت تصادفاً پيدا شد، امر به معروف و نهى از منكر واجب است و اگر نه، واجب نيست؛ بايد ببينيم اسلام چه ارزشى به اين اصل داده است؟ 

جواب2: ارزش اين اصل تا آنجا است كه آن را ضامن بقاى اسلام دانسته‏ اند و به خاطر آن امام حسين(ع) و يارانش شهيد مd‏شوند و اهل بيت آن حضرت، به اسارت می‏روند. در روايتى در نكوهش برخى از مردم آخرالزمان آمده است: [لايوجبون أمراً بالمعروف و نهياً عن المنكر إلاّ إذا أمنوا الضرر] امر به معروف و نهى از منكر را واجب نمى‏دانند، مگر وقتى كه از ضرر آن در امان باشند. (فروع كافى، ج 5، ص 55).
در حديث ديگر از امام باقر(ع) آمده است: [إن الأمر بالمعروف و النهى عن‏المنكر سبيل الأنبياء منهاج الصلحاء بها تقام الفرايض و تأمن المذاهب و تعمر الارض‏وى نتصف من الاعداء] امر به معروف و نهى از منكر، راه پيامبران و شيوه نيكان است. به وسيله اين اصل واجبات برپا می ‏گردد، راه‏ها امن و سرزمينها آباد می ‏شود و از دشمنان (حقوق ضايع شده) باز ستانده مى‏گردد. (فروع كافى، ج 5، ص 55).فريضه‏اى كه چنين ارزشى دارد، آيا ممكن است درباره آن بگويند: اگر يك روز اتفاقاً و تصادفاً نيرويى داشتى انجامش بده؛ وگرنه تكليف ساقط است. اين بدان معنا است كه بگويند: اگر تصادفاً ديدى مى‏توانى اسلام را نگه دارى، نگه دار و اگر ديدى نمى‏توانى، ديگر لازم نيست در مورد احتمال تأثير هم همين طور است؛ يعنى، نمى‏توانيم بگوييم: چون احتمال تأثير وجود ندارد، پس تكليف ساقط است].حماسه حسينى، ج 1، صص 312-304.

نمونه‏اى از عملكرد صحيح در مسأله احتمال تأثير را در واقعه عاشورا مى‏بينيم كه اهل بيت، حتى كشته شدن امام حسين(ع) را هم پايان كار و وظيفه خود ندانستند و حتى در دربار يزيد و ابن زياد دنبال همان هدف حسينى بودند. شهيد شدن امام(ع) از يك نظر براى آنان آغاز كار بود، نه پايان كار.

 

 

 

جهت پاسخگویی به بعضی از سئوالات به صفحه بعد رجوع کنید…

 

صفحات: 1· 2· 3